Początki zbiorów o charakterze muzealnym sięgają w Raciborzu lat dwudziestych XIXw. i wiążą się ściśle z powstaniem (w 1819r.) w tym mieście Gimnazjum Królewsko-Ewangelickiego, którego nauczyciele zaczęli gromadzić w swych pracowniach, jako pomoce naukowe, materiały związane z etnografią, militariami jak i sztuką przemysłową.